Ahmed Niyazi Mergen (30.7.1937-31.5.1939)

Ahmed Niyazi Mergen (30.7.1937-31.5.1939)

30.7.1937-31.5.1939 döneminin Edirne Valisi Ahmed Niyazi Mergen, Serez’de 1887 (1303 R) yılında doğdu. Babasının adı Hacı Mehmet olup annesinin adı Ayşe Hanım’dır. Serez Rüştiyesi’nde orta öğretimi, Mercan İ’dadisi’nde Lise’yi pekiyi derece ile bitirdi. Mülkiye’den 1911 Ekim ayında iyi derece ile mezun oldu. İlk görev yeri 28.12.1911 tarihinde Serez İ’dadisi Matematik Öğretmenliği idi. Balkan Savaşı sonrasında İstanbul Maliye Nezareti’nde 6.10.1913 te 4. sınıf Katipliğe atandı. Daha sonra Mülki İdare mesleğine geçerek 19.11.1913 te Mustecip Nahiye Müdürlüğü’ne getirildi. Bu görevde iken 22.2.1916 da stajını tamamlayarak Kaymakamlığa terfi etti.(1)

İlk Kaymakamlığı 26.3.1916 Ladik’tir. Daha sonraları; 5.12.1917 Tirebolu, 17.6.1920 Maçka, 3.2.1921 de 2. defa Ladik, 12.6.1924 Çermik, 15.6.1925 Zara, 17.9.1926 Gercüş ve 14.10.1926 tarihlerinde Keskin Kaymakamlıkları’nda bulundu. İlk Mülkiye Müfettişliği’ne 8.1.1927 tarihinde atandı. Daha sonra 12.11.1929 tarihinde 2. sınıf müfettişliğe getirildi. Merkezi Diyarbakır’da bulunan I. Umum Müfettişlik Asayiş Müdürlüğü’ne 15.10.1934 tarihinde atandı. Bu görevde iken 30.6.1935 tarihinde Muş Valiliği’ne terfi etti. Bu görevinden sonra 30.7.1937günü Edirne Valiliği’ne getirildi.

Edirne Valisi Osman Şahinbaş’ın Maraş Valiliği’ne atanması ile yerine Muş Valisi Ahmed Niyazi Mergen tayin edildi.(2) Muş’tan ayrılan Vali Mergen önce Ankara’ya(3) sonra da İstanbul’a geldi.(4)

Edirne’de 30.7.1937 tarihinde göreve başlayan Ahmed Niyazi Mergen bütün Trakya genelinde çok yaygın hale gelen sıtma ile büyük bir mücadeleye girdi. Önce Sazlıdere’nin Meriç Nehri’ne döküldüğü yerde meydana gelen bataklık kurutuldu.(5) Daha sonraları Gölbaba Bataklığı Tunca Nehri’ne akıtıldı.(6) Trakya’da bulunan 4 il merkezindeki mücadelelerin dışında Keşan, Hayrabolu, Çorlu, Lüleburgaz ve Uzunköprü’de şubeler oluşturuldu. Trakya’da 1936 yılında takibe alınan 121 köye 80 köy daha eklendi. Toplam 27 hektar 814 metre kare bataklık kurutuldu. Yine toplam olarak 66.899 kişi sıtma muayenesinden geçirilip 20.977 hasta tedavi edildi.(7) Trakya Mıntıkası Sıtma Mücadele Reisliği’nden gazetelere ilanlar verilerek nakden veya bedenen hizmet alınacağı duyuruldu.(8) Doyran ve Elçili Bataklıkları da kurutulmak üzere çalışmalara başlandı.(9) Ayrıca, köylüden imece usulü hizmet yardımı sağlandı.(10) Kaza ve köylerde bulunan dereler ve çukurlar dolduruldu. Trakya genelinde 4.542.522 metre kare bataklık kurutuldu. Yine 32.795 metre kare çukur doldurulup 45.230 metre kare dere temizlettirildi.(11) Sıtma mücadelesinde 1938 Aralık ayı itibariyle Laboratuvar’da 46.739 adet kan muayenesi yapılarak, yaklaşık 70 kilo kinin tüketildi.(12)

Edirne Valisi Ahmed Niyazi Mergen kendi dönemi içinde yoğun olarak batıdan Türkiye’ye gelen göçmenlerle de çok uğraştı. Göreve başladığı günlerde kaza ve köylere iskan edilecek göçmenlere yaptırılan konutların ihaleleri yapılıyordu.(13) Değişik batılı ülkelerden gelmekte olan 15.000 göçmen için hazırlıklara başlandı.(14) Edirne merkezde Kıyık Semti’nde hazırlanan 50 konutun kış ayları girmeden bitirilmesi için ilgilileri uyardı.(15) Havsa’ya yerleştirilen 50 Romen göçmenine toprak verilebilmesi için çalışmalar hızlandırıldı.(16) Uzunköprü merkeze bağlı 8 köyde yaptırılmakta olan konutlara kiremit alınabilmesi için ihaleye gidildi.(17) Edirne’ye yerleştirilen göçmenler için yaptırılan konutlar tamamlanmadan yenilerinin yaptırılmaması kararı alınarak toprak dağıtımına devam edildi.(18) Ayrıca, konut ve toprak dağıtılan göçmenlere Lüleburgaz Devlet Üretme Çiftliği’nden getirilen buğdayların da dağıtımı yapıldı.(19)

Devamlı ve seri halde gelen göçmenlerden bir grubu İpsala’nın İbriktepe, Hacıköy, Kozköy, Pazardere ve Sultanköy’deki konutlara yerleştirdi. Romanya’dan gelen 245 hane göçmen grubunda toplam 565 kişi bulunuyordu. Bu göçmenler beraberlerinde 61 At, 65 Öküz, 53 İnek, 7 Buzağı, 149 Koyun, 5 Eşek, 85 Araba, 10 Pulluk, 2 Tırmık yanında Ekin Makinesi’de getirdiler. Son dört yıl içinde göçmenlere 128.059 kilo yemeklik, 715.777 kilo da tohumluk buğday dağıtıldı.(20)

           

 

 Mehmet Ağırgan


Not: Eserin tüm hakları yazaın varislerine aittir. Sitedeki tüm yazılar kaynak gösterilerek yararlanılabilir.
Ağırgan, Mehmet (2012) Cumhuriyet dönemi Edirne Valileri.- Edirne: Edirne Valiliği İl Özel İdaresi, s,189.

 


Kaynakçalar:
[1] Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler. C:IV. Ankara 1968.S:1463.
[2] Edirne Postası Gazetesi:16.6.1937
[3] Edirne Postası Gazetesi:10.7.1937
[4] Edirne Postası Gazetesi:28.7.1937
[5] Edirne Postası Gazetesi:19.9.1937
[6] Edirne Postası Gazetesi:15.10.1938
[7] Edirne Postası Gazetesi:25.9.1937
[8] Edirne Postası Gazetesi:9.3.1938
[9] Edirne Postası Gazetesi:15.6.1938
[10] Edirne Postası Gazetesi:22.6.1938
[11] Edirne Postası Gazetesi:13.7.1938
[12] Edirne Postası Gazetesi:7.12.1938
[13] Edirne Postası Gazetesi:1.7.1937
[14] Edirne Postası Gazetesi:11.9.1937
[15] Edirne Postası Gazetesi:25.9.1937
[16] Edirne Postası Gazetesi:15.12.1937
[17] Edirne Postası Gazetesi:5.3.1938
[18] Edirne Postası Gazetesi:1.6.1938
[19] Edirne Postası Gazetesi:9.11.1938
[20] Edirne Postası Gazetesi:14.12.1938