Balon (Zeplin) Hangarı
Balon Hangarı Edirne-Kapıkule Otoyolu üzerinde Eskikadın ve Avarız Köyleri arasında kalan mevkide, otoyol kıyısında tarlalar ile çevrili bir alanda bulunmaktadır.
Balkan savaşında, 1912 yılında düşman birliklerini gözetlemek için havalanan zeplinler, istihbarat ve topçu birliklerine koordinatlarının ulaştırılmasında stratejik görevler yürüttü..
Birinci Dünya Savaşı öncesinde yapının bulunduğu çevre
Edirne’nin savunması amacıyla düzenlenen askeri bölgedir.
Balon Hangarının
bulunduğu yakın çevrede savunma amaçlı tesisler, Hıdırlık Tabyası gibi askeri
tabyalar, askeri hastane ve hamam ile kışlalar bulunmaktadır.
Yapı özellikle on dokuzuncu yüzyıl sonlarında Fransa’da kullanılan ve
Y-formu olarak tanımlanan tarihi zeplin hangarlarının prototipi ile uygunluk
göstermekle birlikte bu yapılarla karşılaştırıldığında oldukça küçük ölçekli
sayılmaktadır.
Bina erken betonarme örneklerinden olup ana gövde betonarme tonoz örtülüdür. Duvarlar arasında yaklaşık 4-4.5 metrede bir betonarme kiriş atılmış ve tonoz uzun kenara paralel yatay kirişlerle desteklenmiştir.
Duvar ve kirişlerden çıkan donatı
erken betonarme örneklerinde kullanılan dökme demir malzemeyi andırmaktadır.
Yapıda kullanılan tuğla, erken yirminci yüzyıl apartman binalarında kullanılan
standart dışı yerel tuğla malzemeye yakındır.
Hava taşıtı olarak kullanılan balonlar için askeri amaçlarla inşa edilen bina, Türkiye’de örneği ender bulunan örneklerdendir.
Balkan Savaşı’na katılan komutanlardan Hafız Rakım Ertür’ün anılarına göre, 21 Şubat 1913 tarihinde Ruslara ait bir uçak pilotuyla birlikte ele geçmiş, Rus uçağı ‘balon ambarına’ alınmıştır. Buradaki bilgi balon hangarının bu dönemdeki varlığını belgelemektedir.
Y formlu hangarlar on dokuzuncu yüzyılın sonlarında Fransa’da tasarlanmıştır.
Edirne Balon Hangarı gerek erken yirminci yüzyılın karakteristik bir hava taşıtı olan askeri balonun havacılık tarihimizdeki yeri bakımından, gerek geniş açıklık içeren erken bir betonarme örneği olarak modern inşaat tarihimiz açısından, gerekse Y formlu hangar binalarının tüm dünyada mimari açıdan tipolojik karakteristiği bakımından türünün nadir rastlanan bir örneğidir. Bina aynı zamanda Edirne’de tarihi askeri alanın bir parçasıdır; bölgenin kimliği ve bütünlüğü açısından Hangar’ın bölgedeki diğer askeri yapılarla ilişkisi vurgulanmalıdır.
Edirne Balon Hangarı’nın görünür kılınması, belgelenerek tescillenmesi, koruma altına alınması ve özgün işlevinden uzaklaşmayacak şekilde yeniden yaşatılması kentin yaşayan tarihini geleceğe taşıyacaktır . (Özgüven, H.Burcu, vd., 2014, 2-3)
Milli Saraylar Daire Başkanlığı bünyesine geçen Hangar’ın restorasyon çalışmalarının yapılarak ihya edileceği Edirne Valisi Yunus Sezen tarafından da açıklanmıştır.
