EDİRNE BALABAN PAŞA MESCİDİ İNŞASI GİZEMİNİ KORUMAYA DEVAM EDİYOR....
15
Ocak 2023 Pazar günü yayımlamış olduğum “Edirne’nin Bekçisi miyiz? Yoksa Sahibi
mi?” başlıklı yazım da Edirne’nin şehir tarihinde yer alan Balaban Paşa Mescidi
ve Balaban Paşa hakkında bilgi vermiş ve bugün Edirne Belediyesi Türk Kültürü
El Sanatları Üretim ve Geliştirme Merkezi (Eski Elektrik Fabrikası) bahçesine
yapılmakta olan Balaban Paşa Mescidini tarihi belgeler ışığında hangi mahalle
ve sokakta yer aldığını açıklamıştım.
Öncelikle
şunu belirtmek gerekirse, 22 Kasım 2016 tarihinde Edirne Kültür Varlıklarını
Koruma Bölge Kurulu’nca alınan Danıştay kararları Bülent Gençer Vakfı
tarafından tekrar Koruma Bölge Kurulu gündemine getirilmiş ve Koruma Bölge
Kurulu’nca yapılmakta olan restorasyonun devamına yalnızca çevre düzenlemesi
projesinin durdurulmasına, tarihsel mezarlık vasfı dikkate alınarak planın yeniden
hazırlanmasına, Tatarhaniler Mezarlığı Koruma Alanı Sınırı’nın plana
işlenmesine karar verilmiştir. [1]
Yeniden hazırlanın plan 2 Şubat 2017 tarihinde onaylanarak plana işlendiğini
de unutmayalım.
İstanbul Çevre,
Kültür ve Tarihi Eserleri Koruma Derneği 18.06.2019 tarih ve 65 sayılı
yazılarıyla Edirne Kültür Varlıklarını
Koruma Bölge Kurulu’na başvurarak Edirne Balaban Paşa Cami’nin tescil
edilmesini istiyor.
Derneğin
bu talebini görüşmek üzere Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 08.06.2020
tarihinde toplanmıştır. Kurul yapmış olduğu 339 nolu toplantısında; “Edirne
İli, Merkez İlçesi, Fındıkfakih Mahallesi, 519 ada 26 parsel ve yolda (Ahmet Yekta
Sokak) yer alan, Kurulun 05.10.2007 tarih ve 1632 sayılı kararı ile uygun
bulunan 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planında Kentsel Sit etkileme geçiş
bölgesinde kalan, şahıs mülkiyetine kayıtlı, arsa vasıflı, günümüzde mevcut
olmayan Balaban Paşa Mescidi’nin Edirne Belediye Başkanlığı’nın 10.01.2020
tarih ve E.514209 sayılı kurum görüşü ile uzmanın 19.03.2020 tarih ve E.140831
sayılı raporu ve dosyasının incelenmesi sonucunda; yapının tescil edilmesine ve
1.grup yapı olarak belirlenmesine karar vermiştir.[2]
Şimdi
Balaban Paşa Mescidi’nin tescil edildiği alan aşağıda linkte fotoğraflarda da
göreceğiniz gibi Edirne Şehir Stadyumunun arkasında Köprübaşı Caddesi üzerinde
Ahmet Yekta Sokak girişinin sol tarafından kalan (Mor Evin yanında) arsa içindedir.
Balaban Paşa Mescidine ait harita ve fotoğraflardan oluşan görseller link’e
tıkladığınızda görülecektir.
Üç
bölümden oluşan ve 1918 yılına ait olan Edirne Haritasında[3] Edirne
Balaban Paşa Cami’nin yeri işaretlidir. Biz de harita üzerindeki bu yeri
kırmızı renkle belirledik. Yine haritanın sol üst köşesinde yer alan ve 26 no
ile işaretli olan yer de bugün Elektrik fabrikası bahçesinde Balaban PaşaMescidinin yapıldığı alandır. Haritada da görüleceği gibi burası iskele olarak
harita da yer almaktadır. Biz de bu alanı mavi renk ile işaretledik.[4]
Balaban Paşa Mescidini tescil edilmesini isteyen İstanbul
Çevre, Kültür ve Tarihi Eserleri Koruma Derneği de, tarihi eserlerin yaşamasına
ve yeni eserlerin ortaya çıkmasına katkıda bulunmak; çevrenin geçmişten miras
değil, geleceğe emanet olduğu şuurunun oluşmasına, doğal dengenin korunmasına
katkıda bulunmak amacıyla 2007 yılında kuruluyor. Dernek, 2019 ve 2020 yılları arasında Edirne
Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na 30’a yakın eserin tescil edilmesi
için başvuruyor. Başvurulan mimari eserler 14. ve 15. yüzyılda yapılmış
günümüzde hiçbir kalıntısı kalmamış, arsası satılmış veya üzerinde bina, boş
arsa olan yerler olduğu görülüyor. Derneğin 2019-2020 yılları arasında kurula
yapmış olduğu talepler sonucunda Edirne’nin şehir tarihinde yaşamış 20 cami ve
mescid’nin tescili kurul tarafından yapılarak kayıt altına alındığı derneğin
sitesinde yer almaktadır. [5]
Tüm bu bilgi ve belgeler ortadayken Balaban Paşa
Mescidi neden tescil edildiği arsa içinde değil de farklı bir alana inşa
edilmektedir? Bu alana yapılan inşaat kaçak mıdır? Eğer kaçak ise ilgili kurum
ve kuruluşlar buna neden engel olmuyor? Bunları bilemiyorum. Bu görevin de, kentimizin araştırmacı gazetecilerine, kurum ve
kuruluşları ile sivil toplum örgütlerine, Edirne’nin başta AK Parti ve diğer
parti temsilcilerinin sorumluluğunda olduğunu düşünüyorum.
Edirne’nin dört bir köşesinde yer alan
tarihi, mimari eserleri ile kültürel-sanatsal değerlerinin hepsi kıymetli ve değerlidir.
Bu eserlerimizin restorasyon, onarım ve inşa işlemleri önceliğinin temelleri ve
kalıntıları bulunan yıkılmaya yüz tutmuş harap halde bekleyen eserlerimize
harcanması daha kıymetli olmaz mı?
Bugüne kadar yapmış olduğum çalışmalarımda tek amacım bilgi
dağarcığında biriktirdiğim verilerle Edirne’nin tarihi, kültürel ve sanatsal
değerlerini topluma aktarmak ve halkımızın bilgilenmesini sağlamaktır.
Yayınlamış olduğum Balaban Paşa Mescidi ile ilgili bu
yazılar da bir belge niteliğindedir. Edirne tarihi, mimari eserleri, kültür ve
sanat değerleriyle paha biçilmez değerdedir.
Tekrar ediyorum. Bu kentin gerçek sahibi Halktır. Biz
kentimize sahip çıkacağız. Kentimizin bekçisi değil sahibi olacağız.
Saygılarımla
Kaynakçalar: