Osmanlı Bankası
Osmanlı
Devleti’nin 19. Yüzyılda düştüğü borç batağında onun yanında yer alarak 1881
yılında kurulan Duyun-ı Umumiye İdaresi’nin kuruluşunda çok önemli ve aktif bir
rol oynadı. O tarihlerde ticaret ve yatırıma ağırlık veren banka; Tütün Rejisi
(1885), Rumeli Demiryolu (1885), Beyrut Limanı İşletmesi (1888), Ereğli Kömür
İşletmeleri (1896), Beyrut-Şam-Havran Demiryolu İşletmesi (1892-1900) ve Bağdat
Demiryolu (1903) yatırımlarına girerek şube sayısını da artırdı. Özellikle,
1910 yılından sonra bankacılık piyasasında büyük nüfuz sahibi oldu.
Osmanlı Bankası
10.3.1924 yılından sonra para basımı imtiyazını Türkiye Cumhuriyeti Merkez
Bankası’na devretmişse de, hazine işlemlerindeki fonksiyonel durumunu bir
müddet daha sürdürmüştür. Bu yıllarda Osmanlı Bankası unvanı ile işlemler gören
banka, 1933 yılı itibariyle özel bir ticaret bankası statüsüne kavuşmuştur.
Bankacılık işlemlerindeki atılımlarına, 1952 ve 1990 yıllarında da devam ederek
Türkiye çapında kabul görmüştür.
Osmanlı
Bankası’nın Edirne Şubesi, 1875 yılında Bank-ı Osmanî-i Şahane adıyla İki
Kapılı Han’da (İlhan Koman Parkının olduğu yerde) hizmete girmiştir. Kısa
zamanda büyük atılımlar yaparak Edirne ticaret hayatında çok önemli görevler
üstlenmiştir. Cumhuriyet döneminde kendi malı olan Çilingirler Caddesi
üzerindeki binasına (Bugünkü Veyis İş Hanı binası) taşınmışsa da 1930[1]
yıllarında bütün dünya devletlerini sarsan ekonomi buhranı ve II. Dünya Savaşı
sonunda Osmanlı Bankası Edirne Şubesi kapanmıştır. Yıllar sonra Osmanlı Bankası
Edirne Şubesi’nin Saraçlar Caddesi’nde 1969 yılında tekrar hizmete girdiğini
görüyoruz. Şube yoğun çalışmalardan sonra yine 1992 yılında tekrar kapanarak,
Edirne bölgesi tasfiye işlemlerini Tekirdağ Osmanlı Şubesi’nden
yürütmüştür.
Osmanlı Bankası
Trakya Bölgesi’nde Edirne dışında 1904 yılında Dedeağaç, 1909 da Tekirdağ ve
Gümülcine de ve 1914 te ise Çanakkale de hizmete girmiştir.[2]
Bank-ı Osmanî-i
Şahane 1856 yılında ilk defa Londra, İstanbul, İzmir ve Beyrut Şubeleri ile işe
başladı. Banka son şubesini de 1922 yılında Tahran’da kurdu. 1914 yılında 80
şubeye kadar yükselen birimlerinin 37 adedi Anadolu, 11 i Suriye ve Filistin, 5
tanesi Mısır, 3 ü İstanbul, 5 tane Trakya, Makedonya, Kıbrıs, Mezapotamya ve
Arabistan gibi çok geniş bir coğrafyada hizmet verdi.
Osmanlı Bankası
1993 yılında küçülerek anonim şirkete dönüşünce 1996 yılı itibariyle Garanti
Bankası’nca satın alınarak Doğuş Gurubu içine dahil edildi. Banka, 31.8.2001
tarihinde Körfezbank’la birleşerek ana hissedarı Garanti Bankası pörtföyü
içinde kayboldu.
Osmanlı
Bankası’nın kuruluşundan bu yana hizmetleri ve faaliyetleriyle birlikte
nostaljik demirbaşlarını da içine alan bir müze İstanbul Galata da
(Bankalar-Voyvoda- Caddesi 35/35 -Karköy) halkın beğenisine sunulmuştur.[3] Müze,
Galeri ve Kütüphanesi ile İstanbul kültür hayatına büyük katkılarda
bulunmaktadır. Örneğin: Dünden Bugüne
Galata Sergisi açılarak, İstanbul için panoramik bir görüntü yanında Galata
ekonomisini ve kültürünü de seyirciye sunmuştur.
Osmanlı Bankası
tarihe karışmadan önce kendi misyonunu yerine getirerek müzesi ile gönüllerde
yaşamaktadır. Edirne halkı da Osmanlı Bankası’nı, ekonomideki artı değerleri
ile her zaman anacaktır.
Mehmet AĞIRGAN