Osmanlı İmparatorluğu döneminde yazılan ilk şehir tarihi kitabının bu kadim kent Edirne’nin tarihi ile ilgili yazılması, Edirne’nin şehir tarihi açısından değerini daha da ortaya çıkarmaktadır.

Edirneli müderris Abdurrahman Hibri tarafından 1636-1637 yıllarında kaleme alınan “Enis’ül Müsamirin” adlı kitap, kentin 1360-1650 dönemin şehir tarihini, mimari ve topografik durumu ile birlikte şehirde o dönem görev yapan kadı ve müderrisler hakkında da bilgi vermektedir.

Bu değerli eser hocamız Yrd. Doç. Dr. Ratip Kazancıgil tarafından günümüz alfabesine çevrilerek Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi tarafından birinci baskısı yapılmıştır. Daha sonra da Edirne Valiliğince ikinci baskısı yapılmıştır.

Edirne şehir tarihini içeren bu tarihi eseri bundan sonra diğer tarihçilerin yazdığı eserler izlemiştir.

Edirne’nin Şehir Tarihçileri ve Eserlerini anlatan bir kitap Ender Bilar tarafından kaleme alınmış Hiperyayınları tarafından 2019 yılında “Edirne Şehir Tarihçileri ve Eserleri” adıyla yayımlanmıştır.

Projenin uygulanmasında temel kaynak bu eser olacaktır.

Tarih bilimi, tarih olaylarının zaman sırasına göre yazılmış bulunduğu dönemi geride bırakmış, günümüzde siyasi, iktisadi, kültür, eğitim, sağlık, tıp tarihi, sanat tarihi ve benzerleri gibi branşlara ayrılmıştır.

Bu arada bir de “Şehir Tarihçiliği” vardır ki, bu dal söz konusu edeceği şehrin geçmişte ve günümüzde içinde yaşayan toplumun özelliklerini belirleyen şehre ışık, koku, renk, espri veren kişi ve olayları ayrıntıları ile anlatan bir branştır.

Tarihçi, yüzünü geçmiş zamana çevirmiş, geçmiş zamanda gerçekleşmiş olan olay ve olgularla uğraşan kişi olup geçmişi bugünle bağlantılı olarak kavrayıp yeni sorularla olgu ve bilgileri sürekli güncelleştirmektedir.

Tarihçi bu üstlendiği görevi başarabilmesi için geçmişi araştırabilecek bilgi ve becerilere sahip olması, yabancı, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti arşivlerinde gerekli araştırma ve inceleme yapabilecek yeteneğe sahip olması gerekmektedir.

Edirne şehir tarihçiliğine belgeleriyle ışık tutmuş ve yazdığı eserleri veya Edirne’ye yapmış oldukları çok özel hizmetleri bulunan kimseler yapmış olduğumuz çalışmalarla belirlenmiş ve bu projeye alınmıştır.

Edirne şehir tarihinde yazılan ilk kitabın yazarı bu projenin başlangıç noktası seçilmiş olup listenin başına Abdurrahman Hibri konulmuştur. Ve projenin sonunda da Dr. Ratip Kazancıgil yer almıştır. Bu iki tarihçinin arasına girebilecek şehir tarihçileri projemizin isimlerini oluşturmuştur.

Projeye alınan şehir tarihçilerinin isimleri aşağıda çıkarmıştır.

ABDURRAHMAN HİBRÎ

AHMET BÂDİ EFENDİ

AHMET KORKUT

AHMET SÜHEYL ÜNVER (ORD.PROF.DR.)

BEŞİR ÇELEBİ

EVLİYA ÇELEBİ

LADY MONTAGU

M.TAYYİB GÖKBİLGİN (PROF.)

MUSTAFA ŞEVKET DAĞDEVİREN

OKTAY ASLANAPA (PROF.DR.)

OSMAN NURİ PEREMECİ

ÖRFÎ MAHMUD AĞA

RAKIM ERTÜR

RATİP KAZANCIGİL (YRD.DOÇ.DR.)

TOSYAVİZÂDE RİFAT OSMAN (DR.)

PROJENİN UYGULANACAĞI ALAN

PROJE İLE İLGİLİ YAPILACAK ÇALIŞMALAR

1-      “Edirne Şehir Tarihçileri Parkı”na giriş, parkın doğal yapısına uygun olarak tasarlanan “Edirne Kültür Yolu”nun başlangıç noktasıyla sağlanacaktır. 

2-      “Edirne Kültür Yolu”nun girişinden itibaren yol kenarında ve “Edirne Şehir Tarihçileri Parkı” alanı içinde Edirne’ye özgün endemik (Edirne Gülü, Edirne Sümbülü vb.) bitkiler yer alacaktır.

3-      Belirlenen park alanı içinde “Edirne Şehir Tarihçileri”nin her biri için nokta yerler belirlenecektir.

4-      Fotoğrafları var olan her bir şehir tarihçisinin büstü ve bir fotoğrafının yer aldığı bir pano konulacaktır.

5-      Hazırlanacak olan fotoğraflı pano veya kaidenin uygun yerine tarihçinin kısa biyografisi ve eserleri yer alacaktır. Detaylı bilgi için karekod ile oluşturulan WEB sayfasına yönlendirilecektir.

6-      Her bir pano veya kaidenin yanına oturma bankları olacak. Oturma banklarının yanında camekânlı PVC den yapılmış ayaklı küçük kütüphane rafları yer alacaktır.

7-      E-Kitap uygulamaları üzerinden de şehir tarihçilerinin eserlerine ve Edirne ile ilgili yayımlanmış ve telif hakları çerçevesinde gerekli izinleri alınmış kitap, makale vd. yayınlara ulaşım imkânı yaratılabilecek, halkımız parkta dinlenirken kitap okuma zevkine erişebilecektir.

8-  Şehir tarihçilerinin sıralaması yaşadıkları dönemlere göre sıralanacak olup ilk sırada Abdurrahman Hibri, son sırada da Dr. Ratip Kazancıgil olacak şekilde sıralanacaktır.

9-  Park alanında belirlenen her bir nokta da tarihçinin büstü ve bilgi  panosu yer alacaktır.

10-  Ayaklı kitap rafları şehir tarihçilerinin eser sayılarına göre park alanı içinde yeterli sayıda yer alacaktır.

13-  Ender Bilar tarafından kaleme alınan ve uluslararası yayınevi hiperyayın tarafında birinci baskısı yapılan “Edirne Şehir Tarihçileri ve Eserleri” adlı kitabın ikinci baskısının Edirne Belediyesi yayınları altında yayınlanıp halkımıza ücretsiz dağıtılması yapılabilir. 

PROJE UYGULAMASINDA KULLANILACAK SÖZLER

Park alanı içinde aşağıda başta Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere Edirneli tarihçi ve bilim insanlarının tarih ve Edirne ile ilgili söyledikleri özlü sözler aşağıya çıkartılmıştır. Bu sözler yapılacak araştırmalarla çoğaltılabilecektir.

1-    “Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat, insanlığı şaşırtacak bir hâl alır.” (1931) M. Kemal Atatürk

2-    Şu Edirne’den zor ayrılacağım galiba! Benim topraklarım burada daha doğrusu ben burada toprak olacağım. 18 Şubat 1927

3-    Tahassürüm yalnız insanlara değil, onların yaşadığı yerlere de, mesela şu Edirne’ye ne kadar müteessirim. 22 Temmuz 1959, Dr.A. Süheyl Ünver

4-    “Her Şey Biter, Edirne Bitmez.” (A. Süheyl Ünver)

5-    Edirne’yi tanıyıp da sevmemek ve sevip de âşık olmamak mümkün değildir. Edirne, Kendisini Kendine “Âşık” Eden Bir Şehirdir.” Dr.Ratip Kazancıgil

6-    “Edirne Memleket Değil, Tarih Kitabıdır”. Şehit Ressam Hasan Rıza

7-    “Edirne sanki bir şehir değil, uzak ve yakın tarihimizin ortasına dikilmiş bir bengütaştır.” 25.11.1934,  Yunus Nadi Abalıoğlu

8-    “Edirne; tarih içinde tarih,  vatan içinde vatandır. Edirnesiz  bir Türk vatanı hiç bir zaman tam bir vatan sayılamaz”. 15 Aralık 1948,  Uluğ Turanlıoğlu,

Ender BİLAR