Evliya Çelebi (1611-1685)
Kırk yılı aşkın bir süre boyunca hemen hemen bütün
Osmanlı ülkesini ve diğer memleketleri dolaşarak Türk kültür tarihinde örneğine
rastlanmayan büyük bir seyahatnâme kaleme alan Çelebi; eserindeki bilgilere
göre 25 Mart 1611 İstanbul’da Unkapanı’nda doğmuştur. (İlgürel, 1995, s.; 529)
Evliya Çelebi, şeceresi Bektaşilik tarikatının
kurucusu Hacı Bektaş-ı Veli’nin hocası olan Şeyh Ahmed Yesevi’ye kadar uzanan
eski ve seçkin bir Türk ailesinden gelmektedir.
Evliya Çelebi; 17.yüzyılın sonlarına doğru (H.1063/M.
1652-53) Edirne’yi ziyaret etmiş ve ünlü eseri Seyahatnamesin de Edirne’yi
bütün ayrıntıları ile anlatmış, çarşı, pazar, dini ve sivil kurumları ve
mimarileri hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Evliya Çelebi, Seyahatnamesinin
altıncı cildinde konuyu bağlarken üç noktaya işaret ettiğini görmekteyiz:
a) Edirne şehrinde en çok kullanılan hanım isimleri,
b) Edirne şehrinde en çok kullanılan erkek isimleri,
Bunlarla da yetinmiyor;
c) Edirne’de eli öpülüp duası alınacak meczupları
(akıl ve ruh hastaları) yazmıştır. Ayrıca, “Edirne Kalesi’nin Görünüşü ve
Şekilleri” başlığı yazısında Edirne Kalesini anlatmaktadır.
Evliya Çelebi, bu büyük, dünya çapında eseriyle 7
iklim ve 18 padişahlık yeri 51 yıl boyunca gezip dolaşarak büyük bir
coğrafyanın kültürünü ve hayatını 400 yıl öncesinden bizlere aktarmıştır.
(Evliya, 2013, Cilt:1, s.VIII)
Evliya Çelebinin kaleme
aldığı seyahatname birçok yayınevi ve araştırmacı tarafından değişik dillere
çevrilmiştir. 2013 yılında yapı ve kredi yayınları altında yayınlanan eserin
bibliyografik künyesi aşağıda verilmiştir.
Evliya Çelebi (2013) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi. Cilt.1-6.- çev. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı.-İstanbul:2013, Yapı Kredi Yayınları.
(Bilar, 2019, s.117)
Ender Bilar- www.enderbilar.com