Mehmet İlhami Ertem (1918-5.4.1978)
Edirne’nin,
Kıyık Tophane yokuşunda 1918 yılında doğdu. Banka memuru emekli Sabri Ertem ile
Ayşe hanımın oğludur. İlköğretim ve Lise’yi Edirne’de okudu. Edirne Lisesi’nden
1936 yılında mezun olarak Siyasal Bilgiler Okulu’na girdi. İlk memuriyeti
Mürefte Nahiye Müdürlüğü’dür. Edirne’de, Maiyet Memurluğu yaptı. Daha sonraları
onu, Meriç ve Keşan Kaymakam Vekillikleri’nde görüyoruz.
Havsa ve
Sırpsındığı Nahiye Müdürlüğü’nden sonra askere gire Ertem, dönüşte Kaymakam
kursunu tamamlayarak; Refâiye (1945), Milas (1951) ve 1952 yılında da Mülkiye
Müfettişliği’ne atandı. Haziran 1953 yılında Karabük,1954 Ağustos da Söke, 1955
Ekim ayında Beyoğlu Kaymakamı iken Mardin Valiliği’ne getirildi
Mehmet İlhami
Ertem, (1958) Gümüşhane ve (1959) Elazığ Valiliklerinden sonra 30.5.1960
yılında Merkez Valiliği’ne atandı. Bu görevi sırasında emekliliğini isteyerek
15.10.1961 seçimlerinde Adalet Partisi’nden aday olarak, Edirne Milletvekili
seçilip Parlâmentoya girdi. Aslında kendisi 10. dönemde (2.5.1954)
Milletvekilliği için aday olmuşsa da ön seçimi kaybetmişti.
Parlâmentoya birçok kanun teklifleri sunan, Mehmet İlhami Ertem’in en önemli kanun önerilerinden birisi ”Belediye Reisleri’nin Halk Tarafından Seçilmesi” teklifidir. Bu yasa yürürlüğe girince Belediye Başkanları halk tarafından ilk defa 1963 yılında seçilmeğe başladı. Mehmet İlhami Ertem’in, Edirne’yi ön plana çıkaran diğer önemli ikinci kanun teklifi “Edirne Üniversitesi” açılması konusunda idi. Teklife o günlerin Edirne Milletvekilleri; Talat Asal, Süleyman Bilgen, Nazmi Özoğul ve Tahir Giritlioğlu’ da büyük destek verdiler. Bu yasa zaman içinde bugünkü “Trakya Üniversitesi”ni doğurdu.
Diğer önemli kanun tasarısı da Çiftçi Mallarını Koruma Kanunu (4081) değişikliği üzerinde olmuştur. Çok sık geldiği Edirne’de gazetelere, özellikle imar ve ülkenin sorunları hakkında yazılar yazardı. Her fırsatta seçmenleriyle görüşerek onların fikirlerine önem verir ve değerlendirirdi.
Onu, 3.4.1967
tarihi itibariyle Mili Eğitim Bakanlığı koltuğunda görüyoruz. Bakanlığın
Müşteşar Vekili ile bağlı Genel Müdür ve yetkililerinin hazır bulunduğu bir
heyetle, 11.5.1967 günü (Milli Eğitim Bakanlığı’nın birinci ayında) Edirne’yi
ziyaret eder. Bu bakanlıkta geçen 2 yıl 7 aylık sürede Edirne ve il çapında pek
çok kurumun açıldığını ve yeni yatırımların yapıldığını biliyoruz.
Bunlardan;
yeni açılacak 10 Üniversite arasında Edirne’de bulunuyordu. Ayrıca; Kız Meslek
Lisesi, Edirne lisesi, Erkek sanat Okulu ilave bölümleri, Edirne İmam-Hatip
Lisesi, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Enstitüsü, Galeri Müdürlüğü, Süloğlu ve
Enez Ortaokulları, İl Halk kütüphanesi Ayşekadın Binası, Kurtuluş İlköğretim
Okulu Kız Yetiştirme Okulu’nun hizmete açılması, Uzunköprü ve Keşan Halk Eğitim
Merkez Müdürlüklerinin kurulması, Edirne Arkeoloji Müzesi’nin kurulması, İpsala
Akşam Kız Sanat ile Keşan Erkek Sanat Enstitüsü açılması v.b. bakanlığı
döneminde kararlaştırılıp hizmete girdi. Bu kurum ve binalar daha sonraki
aylarda bizzat kendisi tarafından hizmete sokuldu. Edirne’de o günlerde
Ortaokul sayısını üçe çıkaran Karaağaç Ortaokulu’nun da kararı onun zamanında
alındı. Yine Edirne Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi, Edirne Eğitim
Enstitüsü, Edirne Meslek Yüksek Okulu ve Edirne Zirai Araştırma Enstitü’leri
ile Çorlu Kız Enstitüsü’nün açılması onun gayret ve çabaları ile
gerçekleştirildi.
Mehmet İlhami
Ertemi, yeni kurulan Bakanlar Kurulu listesinde bu defa “Tarım Bakanı” olarak
görüyoruz. Edirne’ye hizmeti aralıksız devam ettiren Ertem, Tarım Bakanı olarak
ilk defa bölgeye 8.5.1970 günü geldi. Onu yine ekim ayı içinde
partisinin Edirne Kongresi’nde Ayvazoğlu Sineması’nda gözlemliyoruz. Bu
toplantıda partili ve yetkililerle yaptığı görüşmelerde ekonomiden ve son
devalüasyondan söz eder. Edirne basını onu Kaymakamlığı döneminden itibaren
yakından takip ettiğinden demeçleriyle hep gündeme getiriyordu. Başlangıcından
bitimine kadar Edirne Arkeoloji Müzesi yapımındaki gayretlerini 13.6.1971 günü
açılışını da yaparak tamamladı.
Tarım Bakanlığı
görevi sona ermesine rağmen onu milletvekili olarak hep Edirne’nin hizmetinde
görüyoruz. İlk Milletvekili seçildiği 15.10.1961 tarihinden ölümüne kadar tam 5
dönem (10.10.1965-12.10.1969-14.10.1973 ve 5.6.1977) onu Parlâmento içinde
görüyoruz. O, 16 yıl 5 ay 22 gün Edirne Milletvekilliği yaptı. Partisinin
yılmaz bir neferi olarak kongrelere katılıp seçimlerde Divan Başkanlıklarında
bulundu.
Hemşerimiz
Mehmet İlhami Ertem’i daha sonraki yıllarda Gençlik ve Spor Bakanlığı ile
Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1977) görevlerinde de bulundu. Böylece 4 ayrı
bakanlık koltuğunda değerlendirilen Ertem, Türk milleti’ne ve Trakya Bölgesi’ne
yaptığı hizmetleri ile çok büyük saygınlık kazanmıştır. Milletvekili iken ölen
Mehmet İlhami Ertem’in yerine 14.10.1977 günü ara seçim yapıldı. Seçimi Adalet
Partisi’nden Ahmet İnceoğlu kazandı
Tarım
bakanlığı görevine başladığında mal beyanında bulunarak bütün devlet
yöneticilerinin de bildirime tabi tutulması taraftarı olduğunu belirtti.48
Bütün ailesi adına beyan ettiği bir miktar banka mevduatının dışında,
taksitlerini ödediği bir adet evinden başka bir serveti olmadığı ortaya çıktı.
Mehmet İlhami
Ertem, 5.4.1978 günü geçirdiği bir kalp krizi sonunda vefat etti. Cenazesi
Ankara Hacıbayram Camii’nde kılınan öğle namazından sonra Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nde düzenlenen bir törenden sonra Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi.
Cenazeye Edirne’den bir heyetle birlikte Adalet Partisi Teşkilatı temsilcileri
de katıldı.
Hemşerimiz Mehmet İlhami Ertem’in iki kızı ve bir oğlu oldu. Onun Edirne’mize yaptıklarını her zaman saygı ile anıyoruz. O yaptıkları ile hep gönüllerde yaşayacaktır.
Mehmet AĞIRGAN
Kaynak:
Ağırgan, Mehmet (2009) Edirne sevdalısı Mehmet İlhami Ertem.-Edirne: Edirne Ticaret Borsası, 21 cm., 96 s.