Karaağaç Koza Fabrikası Binası
Karaağaç Koza Fabrikası Binası, Karaağaç Mahallesi Ortaköy Caddesi kenarında yer alan tarlanın ortasında kalan tuğladan inşa edilmiş bir kuledir.
Kule, Kaba yontu ve kesme taş malzemeden
kare planlı bir kaide üzerine tuğla ve kireç harcından inşa edilmiş olup yaklaşık 20
metre yüksekliktedir. İçi ve üstü tam görülemeyen kulenin eski bir
fabrikanın bacası olduğu rivayet edilmektedir. Kule aşağıdan yukarı doğru
gittikçe daralmakta ve kaideden gövdeye geçiş ve gövdede enine silmeler
görülmektedir. Üst kısımlarda dikdörtgen biçimli ve niş şeklinde açıklıklar
görülmektedir.[1]
Edirnelilerin Saadet ablası rahmetli sayın. Dr. Saadet Yardım anılarını anlatırken Karaağaç Mahallesinde iki adet ipek kozası işleyen fabrikanın varlığından
bahsetmektedir.
Bugün Pazarkule yolu üzerinde Bahattin Öğütmen Konağının (Tulipa
Cafe&Restaurant) karşısındaki arazinin içinde yer alan yüksekçe kule
şeklindeki baca, bu fabrikaların birinden geriye kalan yapıdır.
Fabrikanın sahibi Rus uyruklu, Rum asıllı, Dimitri
Dimitriyadis olup kendisi fabrika karşısındaki konakta ikamet etmiştir. Mübadele
göçleri döneminde konağını ve fabrikasını bırakarak göç etmek zorunda kalmıştır.
Dimitriyadis göç ederken fabrikanın
bütün makinelerini içindeki alet ve gereçlerini sökerek Yunanistan'a taşıdı. 20 dönümlük fabrika arazisi 21.01.1931 tarihine kadar
Milli Emlak Müdürlüğü mülkiyetinde kalmıştır. Satışı yapılan arazi Vardarlar
olarak bilinen ailenin büyüğü Salih oğlu Salih Bey’e satılmıştır. Arazi Vardar
ailesinin mülkiyetindedir.[2]
Karaağaç Mahallesinde bulunan diğer koza fabrikası da
Edirne Milletvekillerinden merhum Şeref Aykut mirasçılarına ait Demirtaş
çiftliği içinde yer almaktadır. Katipyan isimli bir Ermeni vatandaşına ait
olduğu bilinen bu fabrikadan günümüze ulaşan bir yapı olmamıştır.
Yapı, Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Müdürlüğünün 04.07.2003 tarih ve 7696 nolu kararıyla tescil altına alınmıştır.
