Mahmudiye Kışlası (Askeri Kışla) Hamamı

Mahmudiye Kışlası Hamamı, Yeniimaret Mahallesi hudutları içinde Edirne Sarayakpınar yolu üzerinde yer alan Askeri Kışla, 1826 yılında II. Mahmut tarafından inşa ettirilmiştir. 

Edirne Kapalı Cezaevi’nin Güney Batısında yer alan hamamın da kışla binalarıyla aynı döneme ait olduğu değerlendirilmektedir.

Halk arasında Askeri Kışla Hamamı olarak da adlandırılmaktadır.

Hamam, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşmaktadır. Tek hamam olarak inşa edilen yapı, Semavi Eyice'nin hamam yapılarıyla ilgili yapmış olduğu tipolojiye göre, sıcaklığı dört eyvanlı ve köşelerde halvet hücreleri olan hamam grubuna girmektedir. Kuzey-güney yönünde bir eksen üzerinde yer alan yapının batı cephesi Sarayakpınar’a, kuzey cephesi kışla binasına bakmaktadır. Oldukça bakımsız ve harap durumdaki hamamın ılıklık ve soyunmalığına ait üst örtüleri yıkılmıştır. Hamamda inşa malzemesi olarak kaba yontu, moloz, kesme taş ve tuğla kullanılmıştır. Hamamın güneyinde yer alan kare planlı soyunmalığın kubbesi yıkılmıştır.[1]

Hamamın güney cephe ortasında pencerelerle aynı formda daha büyük bir kapı açıklığı ile kapının her iki yanında iki pencere açıklığı yer alır. Soyunmalık dışında Batı cephe ortasında külhan bölümüne açılan bir kapı mevcuttur. 

Hamamın diğer cephe ve yüzeyleri sağırdır. Güney cephenin ortasındaki açıklıktan soyunmalık bölümüne girilir. Kare plânlı bölümün içerisinde, soyunmalığa ait hiçbir yapı elemanlarına rastlanmaz. Odanın  Kuzeyindeki sivri kemerli küçük bir kapıdan ılıklık bölümüne geçilir. Ilıklık bölümü dikdörtgen planlıdır. 

Klasik Osmanlı hamamlarında görülen üç bölümlü ılıklığın esas bölümünün üzeri tromplarla geçilen bir kubbeyle örtülüdür. Kubbe yer yer bozulmuştur. Ilıklık bölümünü soyunmalık ve sıcaklık bölümüne bağlayan açıklıkların Batısında, iki sütunla taşınan kemerli açıklığın üzeri aynalı tonozla örtülüdür. Bu bölümde iki adet temizlik hücresi yer alır. Buradan helâların olduğu bölüme geçilir. Ilıklık bölümünün Kuzeyindeki sivri kemerli açıklıktan sıcaklık bölümüne girilir. Sıcaklığın ortasında, kare plânlı, köşeleri yumuşatılmış göbek taşı yer almaktadır. Sıcaklık bölümünün üst örtüsü kubbedir. 

Hamamın su deposu, yapının kuzeyinde yer almaktadır.  Ilıklık bölümünün duvar yüzeyleri niteliği tam olarak belirlenemeyen ve oldukça silik durumda “kalem işi” süslemeler görülür. Sıcaklık bölümünün, Güney Batısındaki halvet hücresinin giriş açıklığı üzerinde “ay yıldız” kabartma motifi yer almaktadır. Bunun dışında hamamda herhangi bir dekoratif öğeye rastlanmamıştır. İnşa kitâbesi bulunmayan yapının 1861 yılında bir onarımdan geçtiği kaynaklardan öğrenilmektedir [2]

Halk arasında ”Piyade” ve “Yanık” kışla olarak da anılan Mahmudiye kışlası 2024 yılında Adalet Bakanlığından Milli Saraylar Daire Başkanlığına devredilmiştir. Kışlanın kültür merkezine dönüştürülmesi düşünülmektedir. 

Bu tarihi harap yapı, Edirne Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun 04.07.2003 tarih ve 7697 sayılı kararıyla tescil altına alınmıştır.