Milli Mücadele ve Lozan Müzesi
Milli Mücadele ve Lozan Müzesi, tarihi, kültürel
ve sanatsal değerleriyle Anıt-Kent Edirne’nin şehir merkezine “Lozan Caddesi”
ile “Meriç Nehri” üzerinde gerdanlık gibi süzülen “Meriç Köprüsü” ile bağlanan
ve dönemin mimari özelliğini taşıyan geniş bahçeli, köşklerin ve konakların
bulunduğu Karaağaç semtinde yer alan Trakya Üniversitesi’nin Karaağaç
yerleşkesinde yer almaktadır. Karaağaç Semti, Türkiye Cumhuriyetinin nüfus
cüzdanı olan “Lozan Antlaşması” ile savaş tazminatı olarak Türk topraklarına
katılmıştır.
Müze’nin bulunduğu “Tarihi Gar Binası ve Sosyal Tesisleri”nin Trakya Üniversitesi’ne tahsisi ile ilgili karar Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün 21.11.1997 tarih ve 45569 sayılı yazısıyla gerçekleşmiştir. Trakya Üniversitesi Senatosu da 19.03.1997 tarihindeki toplantısında tarihi bina ve tesislere Trakya Üniversitesi Rektörlük Merkez Örgütünün taşınması ve bu alana “Lozan Anıtı, Meydanı ve Müzesi”nin yapımını hayata geçirilmesi konusundaki kararları oy birliği ile almıştır.
Yapılan çalışmalar sonucu Haziran 1998 tarihinde Rektörlük birimleri yerleşkeye taşınmış olup Lozan Anıtı, Meydanı ve Müzesi’de 19 Temmuz 1998 günü dönemin Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel’in katılımıyla açılışı yapılarak kentin ve ülkemizin kültür yaşamına kazandırılmıştır. (Bilar, E.; Küçakaltan, D.; 2019, s.;442)
Bugünkü müzenin temelini oluşturan Lozan Müzesi, İsmet İnönü Vakfı ile Tarihi
Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı tarafından
düzenlenmiştir. Lozan Antlaşmasına ait kitap, belge ve dokümanlar ile İsmet
İnönü’ye ait kişisel eşyalar müzede sergilenmiştir. Kültür
Bakanlığı’nın 28.08.2000 tarih ve 9658 sayılı yazısı ile müze resmi kimliğine
kavuşmuştur.
Rektörlük birimlerinin Karaağaç’tan Balkan yerleşkesine taşınmasını müteakip “Karaağaç yerleşkesi içerisinde mekân ihtiyacı dolayısıyla” müze birkaç defa yer değiştirmiştir. İlk taşınma Mimar Kemalettin’in eseri olan bir zamanlar Edirne istasyonu olarak hizmet veren ve günümüzde Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanlığı olarak kullanılan binanın zemin katına olmuştur. Taşınma esnasında müzenin içeriğinde herhangi bir değişiklik olmamış, sadece mekân değişikliği yapılmıştır.
Müze, Güzel Sanatlar Fakültesi'nin kullanım kapasitesinin artışına bağlı olarak 2014 yılı sonlarında bir kez daha yer değiştirmiş, Müze içerisindeki eşyalar şimdiki Milli Mücadele ve Lozan Müzesi için tahsis edilen binaya taşınmıştır. Trakya Üniversitesi Müzeler Yürütme Kurulu’nun Rektörlük koordinasyonunda yürüttüğü çalışmalar sonucunda mevcut müzenin adı, 29 Ocak 2015 tarihli Senato Kararı gereğince “Milli Mücadele ve Lozan Müzesi” olarak değiştirilmiştir. İsim değişikliği ile birlikte güncellenen senaryoya bağlı olarak müze bilgi, belge, materyal yönünden zenginleştirilmiş, yenilenen teşhir-tanzimi ile 19 Nisan 2016 Salı günü açılışı gerçekleşmiştir. Sonuç itibariyle; 2014 yılı sonlarında ortaya çıkan Milli Mücadele Müzesi kurma fikri, 2015 yılı başlarında “Milli Mücadele ve Lozan Müzesi”ne dönüşmüş ve uzun süren çalışmalardan sonra “Milli Mücadele ve Lozan Müzesi” kentin kültür yaşamına kazandırılmıştır. (Kültür ve Turizm Bakanlığı, Erişim Tarihi:10 Ocak 2020)
Müze’de Milli Mücadele ve Lozan Antlaşması’na ait pek çok kitap, obje ve bilgilendirici panolar yer almaktadır. Müze giriş dâhil iki kat ve 7 odadan oluşmaktadır. Panolarda Yunan işgalci askerlerin dini inanç hürriyetine karıştıkları ve camilere ayakkabılarla girdikleri için tartışma sonrası sürgüne Midilli’ye gönderilen Müftü Hilmi Efendi’nin Kasım 1920’de yazdığı mektupların orijinal kopyası da sergilenmektedir.
Müze’ye giriş ücretsizdir.
Ender Bilar - www.enderbilar.com
