Saray Hamamı

Saray Hamamı, Meydan Mahallesi Selimiye Cami Arkası Sokak No:1 adresinde yer almaktadır. Selimiye Camiinin kuzey-doğusunda ve cami avlusunun karşısında bulunmaktadır.

Edirne Sarayının bir parçası olarak yer alan hamam sarayın yıkılması ve yerine Selimiye Camii’nin yapılması ile halk hamamları arasına katılmıştır.[1] Selimiye Camiine vakfedilmiş olan hamam, Sultan Selim hamamı olarak da anılmaktadır.[2]

Saray ile ilgili olarak Abdurrahman Hibrî Enis-ül Müsamirin adlı eserinde, “Biri dahi Sultan Selim hamamıdır ki, sarayı atikten ihraç olunmak üzere meşhurdur”. diye bahsetmektedir. Bazı kaynaklara göre de Yıldırım Bayezid tarafından, bir rivayete göre de I. Murad’ın Selimiye Camii’nin yerinde bulunan sarayın müştemilatı olarak yaptırıldığı hamamın vakıf mütalaa (gelir, kira, vergi) kayıtlarında H:886-M:1482 tarihinde mukataaya tevcih edildiğine göre, XV. yüzyılın ilk yarısında yapılmış olması kuvvetle muhtemeldir. Ancak, Selimiye Cami’nin doğusundaki yolun üzerinde kalan hamamın batı köşesi XVI. Yüzyılda Selimiye Camii’nin inşasında sonra yeniden yapıldığı anlaşılmaktadır.[3]

Saray Hamamı çifte hamam olup taç kaplı bir yapıdır. Dikdörtgen formda ve 24.7x25.30 m. boyutlarındadır. Hamamın Erkekler bölümü batı yönde olup kadınlar bölümü de doğu yöndedir. Güneydoğu köşesinde yer alan odunluk kısmı bir çıkıntı gibi uzanmaktadır. Kuzeyde yer alan soyunmalık duvarı bir sıra taş ve iki sıra tuğla ile yapılmış; taşlar arası dikey tuğlalarla kasetlenmiştir. Kadınlar kısmı soyunmalığına göre biraz daha büyük olan erkekler kısmı soyunmalığında mekan enine gelişmiş ve iki soyunmalığın üst örtüsünde de ahşap kullanılmıştır. Erkekler kısmında ikisi batıdaki cümle kapısının iki yanında ve üçü kuzey cephede olmak üzere pencere açıklıkları vardır.

Edirne’de yaşanılan Balkan Savaşı sonrasında hamam 2007 yılına kadar harap halde kalmıştır. Saray Hamamı, Vakıflar Bölge Müdürlüğünce 2007 yılında restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. Yaklaşık üç yıl süren restorasyon çalışmaları sonucunda hamam 2009 yılında restorasyonu tamamlanmıştır. Yapılan restorasyon çalışmalarıyla hamamın duvar, pencere ve kapıların tahrip olan tüm taşları çürütülerek kesme taş ile kaplanmış, soyunmalık mekanlarının üzerleri makaslı ahşap çatı ile kapatılmış, kubbe örtüye sahip bölümler onarılarak kurşunla kaplanmış, yerden ısıtma sistemi döşenerek üzeri mermerle kaplanmış, hamamın yola bakan ön cephesinde kazı çalışması yapılarak ortaya çıkarılan dükkanlar yeniden inşa edilmiş, ılıklık ve sıcaklık bölümleri ile halvet hücreleri onarılmış, içlerine mermer döşenmiş, eksik olan kurnalar orijinaline uygun olarak tamamlanmış, iç mekandaki tüm yüzeyler horasan harçla sıvanmış, kadın ve erkek soyunmalıklarına ahşap kabinler eklenmiş, hamamın ihata duvarları ve çevre düzenlemesi yapılmıştır. Bu restorasyon kapsamında sıcak ve soğuk su tesisatı, su deposu, ısıtma tertibatı gibi özgün altyapısı korunan hamam, günümüz teknolojisinden de faydalanılmıştır.  

Türk hamam mimarisinin günümüze ulaşan ilk örneklerden birisi olan Saray Hamamında 21 erkek, 18 kadın soyunma odası mevcuttur. Hamamın Erkekler bölümünde 2 kurna, halvette 3 kurna, sıcaklık bölümünde 12 kurna olmak üzere toplam 17 kurna bulunmaktadır. Kadınlar bölümünde ise 3 kurna, 2 adet halvette 6 kurna olmak üzere toplam 9 kurna vardır." Hamam Vakıflar tarafından işletmesini kiraya vermiş ve işletmecisi tarafından Mart 2011 tarihinden itibaren hizmete alınmıştır.[4] Halen erkekler ve kadınlar bölümü hizmet vermektedir.

Vakıflar Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan yapı Edirne Koruma ve Tabiat Varlıklarını Bölge Koruma Kurulu'nun 04.07.2003 tarih ve 7697 sayılı kararı ile tescil altına alınmıştır.