Yıldırım Bayezid Camii
Yıldırım Bayezid Camii, Kapıkule yolu üzerinde Yıldırım Bayezid Mah. Yıldırım Cami Sokak No:2 adresinde yer almaktadır. Edirne’de bugün mevcut camilerin en eskisidir. XIV. Asır sonlarından, Yıldırım Bayezid zamanından kalmadır. Tarihi kaynaklarda H:799-M:1397 veya H:802-M:1399-1400 yılları arasında yaptırıldığı kabul edilmektedir.
Yapı, düzgün kesme taş, düzgün olmayan kesme taş ve tuğla kullanılarak yapılmış kubbeli bir camidir. Caminin doğusunda etrafı taş duvarlarla çevrili, iki bölümden oluşan bir bahçe yer almaktadır. cami tarafındaki küçük bölüm şadırvanlı avlu olarak değerlendirilmiştir. Minare caminin güneydoğu köşesinde beden duvarı üzerine inşa edilmiştir.
Yıldırım
Bayezid tarafından inşa ettirilen ve kitabesi olmayan caminin küçük bir orta
kubbenin etrafında haçvari dört tonozdan oluşmaktadır. Dr.Rifat Osman bu
caminin Tiris iye Hares Kilisesinin kalıntıları üzerine inşa edildiğini
belirtmektedir. Ahmet Bâdi de, Mihrabı çarpık olduğundan ya kiliseden camiye
çevrilmiş veyahut da, kilise temeli üzerine yapılmış olduğunu düşünmektedir. Yüksek Mimar Ekrem Kadri Ayverdi, "Yapının planı üzerinde durup fiziki yapıda da sondajlara başvurarak esaslı bir incelemeye tabi tutmuştur. Ayrıca daha önce yapılmış olan incelemelerle görüşünü belirtmiştir. Yaptığı araştırmalar neticesinde Yıldırım Cami'nin bir kilisenin bir kısım duvarlarından yararlanılarak yapılmadığını ispat ettiğini belirtmiştir. Yapıya ait işaretler toprak üstünde ne varsa Osmanlı olduğunu göstermiştir. Geriye bize meçhul bulunan temeller kalıyor. Onların eski olduğunu iddia edenler olursa, bir temelden faydalanmak için bir camii yapılmış olduğunu söylemiş olurlar. Düşünülsün ki, hiçbir değer taşımayan bir temel için cami yapılır mı? Bu camii, Osmanlı mimarisi denen devin sakat çocuğudur." demiştir.
Caminin üç giriş
kapısı vardır. Camiye giriş doğu ve batı kapılarından sağlanmaktadır. Doğudaki
girişin önünde avludan üç basamakla yükseltilmiş, dört adet devşirme sütun ve
başlıklarla taşınan son cemaat yeri saçağı görülür. Sütunlar, XVIII. yüzyılın
sonu veya XIX. yüzyılın ilk çeyreğindeki bir onarıma ait olduğu düşünülen,
kesme taş barok profilli yüksek kaideler üzerine oturmaktadır. Saçağın
ortasında yüksek sivri kemerli, mermer dikdörtgen silmelere sahip iki kanatlı
ahşap kapı yer almaktadır. Sivri kemerin içi ahşap silmelerle kare biçimde cam
bölmelere ayrılmıştır. Kapı kemerinin üstünde giriş eyvanı üzerindeki tonozlu
bir mekâna ait olan, fakat günümüzde kapatılmış bulunan pencere
mevcuttur. Batıda ise üç basamakla yükseltilmiş, dikdörtgen söveli bir
kapı ile camiye girilmektedir.
Cümle kapısının iki tarafında bulunan
tabhanelerin duvarları ve ocakları zengin bir çini dekoru ile kaplı olduğunu
kaynaklar yazmaktadır. Caminin yanında şadırvan ve imarete var ise de
H:1294-M:1877 senesinde Rusların Edirne’yi istilası sırasında imaret tamamen
yanmıştır. “Küpeli Camii” ile adlandırılmasına neden olan Küpe şeklindeki asılı
taşlarda bu istila sırasında yok olmuştur. İmaretten
günümüze sadece bir baca ulaşabilmiştir. Dış avlunun kuzeyinde yer alan baca
tuğladan geniş bir kemer üzerinde iki adet havalandırma deliğine sahip, üç
kademeli, dişli silmelerle sonlanmaktadır.
I. Murad’ın oğlu Ahmed ile adı bilinmeyen diğer bir şehzadenin gömülü olduğu şehzadeler türbesinin 1910’da yıkıldığı bilinmektedir. Evliya Çelebi’nin sözünü ettiği hamam günümüze ulaşmamıştır.
Camii, Vakıflar Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olup Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 04.07.2003 tarih ve 7697 nolu kararıyla tescil altına alınmıştır.
Kaynaklar:
Akçıl, Nesrin Çiçek (2013) Yıldırım Camii, Türk İslam
Ansiklopedisi, cilt: 43, ss.;531-532
Aslanapa, Oktay (2014) Edirne’de Osmanlı Devri
Abideleri.-Edirne: Edirne Valiliği Yayınları, ss.14-15
Badi, Ahmet (2000) Riyaz-ı Belde-i Edirne, çev.Ratip
Kazancıgil.-Edirne:Edirne Valiliği Yayınları, ss.49-50
Ratip Kazancıgil (1991) Edirne İmaretleri,
Edirne: Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, No: s. 21-24.
Osman, Rifat (1994) Edirne Rehnüması, çev. Ratip Kazancıgil, Edirne: Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi yayınları no:15, s.42
Kırçın, Ş.; Tabak, R.; Yüca Ayla (2013) Edirne Taşınmaz Kültür Varlıkları Cilt:1.- İstanbul: Edirne Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, s.;40.
